Om te begrijpen hoe een dader in Spanje vervolgd wordt moeten we een onderscheid maken tussen een publiek en een privaat misdrijf.
Publieke misdrijven worden vervolgd door de Spaanse autoriteiten. In deze gevallen is de persoon die gewond is geraakt als gevolg van het misdrijf geen partij in de strafrechtelijke actie.
Private misdrijven (verwondingen, laster, seksuele misdrijven…) worden enkel vervolgd als de benadeelde persoon klacht neerlegt. De persoon die gewond is geraakt als gevolg van het misdrijf is een partij in de strafrechtelijke actie.
In het geval van private misdrijven, behalve in het geval van kidnapping of verkrachting, moet er samen met de schriftelijke beschuldiging een attest neergelegd worden waaruit moet blijken dat er een bemiddeling is geweest tussen beide partijen..
In sommige gevallen mag niet enkel de benadeelde persoon klacht neerleggen maar ook andere private personen kunnen en mogen dit doen door de politie te informeren van hetgeen zij als getuige gezien hebben. Er bestaan twee manieren on de autoriteiten te informeren, de eerste is een klacht (querella) en de tweede is een verslag (denuncia).
De benadeelde persoon mag voor een rechter een schriftelijke beschuldiging neerleggen waarin een bepaalde persoon beschuldigd wordt van een bepaald misdrijf.
Met het uiten van de beschuldiging start de klager een strafrechterlijk onderzoek tegen de dader waarin men kijkt of de beschuldigde persoon het misdrijf gedaan heeft.
De klager (querellante) kan op elk moment het onderzoek stopzetten maar hij kan wel aansprakelijk gesteld worden voor de klacht.
De rechter bepaald dan of er een procedure gestart wordt maar men kan tegen die beslissing in beroep gaan.
De tussenkomst van een advocaat is altijd vereist om een beschuldiging neer te leggen.
In de klacht moeten de volgende gegevens opgenomen zijn:
Naast de beschuldiging is er nog bewijs vereist. Buitenlanders moeten een borgsom betalen om de gerechtskosten te dekken, men kan hier wel van vrijgesteld worden.
Iedere persoon, benadeeld of niet kan voor een rechter, aanklager of bij de politie een mondelinge of geschreven verklaring geven waarin de details van een misdrijf beschreven worden. De beschreven misdrijven kunnen zowel publiek als privaat zijn. Denk er aan dat de Spaanse autoriteiten enkel private misdrijven onderzoeken en vervolgen als de beschuldiging door de benadeelde persoon is ingediend.
Als de aangifte vals is dan stelt de klager zich bloot aan vervolging. Eenmaal de klacht is ingediend ontvangt men hiervan een bewijs.
Het verschil tussen een klacht en een verslag is dat men geen beschrijving van de dader moet geven, dat er geen advocaat moet tussen komen en dat er bij een verslag geen waarborg moet betaald worden.
De politie maakt een verslag op als ze bij het misdrijf geroepen worden. Zij doen dit ook bij verkeersongevallen.
Personen die getuige zijn van een misdrijf moeten de autoriteiten inlichten maar de volgende personen zijn hiervan vrijgesteld: